فهرست مندرجاتتاریخ تحولِ ازدواج
(بخش دوم)
[قبل] [بعد]
مردم‌شناس و محقق در رفتارشناسی، خانم هلن فیشر در بخش اول نوشته‌اش از تاریخِ تولد عشق گفته است و این‌که چگونه بر اساس ضرورت‌های معیشت و زندگی، زن و مرد یاد گرفتند دوره‌های درازمدت‌تری را در کنار هم به‌عنوان جفت بمانند و بر همان اساس، فعل و انفعالات شیمیایی بدن‌شان نیز در مسیر تهیه احساسِ عشق کامل گشت. او در ادامه نگاهی گذرا می‌افکند به تاریخ تحول ازدواج در زندگی بشری و یک‌بار دیگر از تغییراتی می‌گوید که ضرورت زندگی این‌بار برای رابطه زناشویی دراز مدت (ازدواج) مهیا کرده است:
[↑] تاریخ تحولِ ازدواج
ازدواج در طول صد سال گذشته بیشتر از ده هزار سال گذشته دچار تغییر و تحول شده و احتمالاً طی بیست سال آینده تغییراتش از صد سال گذشته هم بیشتر خواهد بود. از جمله تغییرات و اخلاقیاتی که در همه جای دنیا تا همین یک قرن پیش عمومیت داشت می‌توان به مساله باکره بودن قبل از ازدواج، ازدواج اجباری، مردان به‌عنوان تنها نان‌آور خانواده، تحمیل زنان در ماندن درون خانه، مجازات‌های سخت برای خیانت زنان، ناموس‌پرستی و غیرت مردانه اشاره کرد. اخلاق و سنت‌هایی که در بسیاری از نقاط روی زمین از بین رفته‌اند یا کمرنگ شده‌اند.
درست در مقابل آن مسایل جدیدی متداول شده است نظیر روابط جنسی یک شبه، زندگی مشترک بدون ازدواج، داشتن فرزند بدون ازدواج، استقلال اقتصادی زنان. ازدواج بین نژادهای مختلف، ازدواج همجنسگراها، زن و شوهرهایی که جدا از هم زندگی می‌کنند، ازدواج‌های بدون بچه، مسن‌تر بودن زن از شوهر و کوچک شدن واحد خانواده …
تمامی این گرایشات و دیدگاه‌ها مساله جدیدی نیستند. برای مثال تمایل به برابری در ازدواج که از اساسی‌ترین بحث‌های جامعه امروزی است ریشه در دوران «شکارچی - گردآورنده» دارد. می‌دانیم که میلیون‌ها سال پیش اجداد بشر در علفزارهای آفریقا زندگی می‌کرده‌اند. از یکصد هزار سال پیش مهاجرت گروهی از نیاکان ما به آسیا و سایر سرزمین‌ها شروع شد. بشر اولیه که هنوز کشاورزی و دامداری بلد نبوده از راه شکار و جمع‌آوری سبزی و میوه و غلات طبیعی رفع نیاز می‌کرده... در آن روزگار زنان هر روز به جستجوی میوه، سبزی و غلات اقامتگاه‌شان را ترک می‌کردند که این مواد غذایی ۶۰٪ تا ۸۰٪ غذای شب را تشکیل می‌داد.
بنابراین می‌توان دید که در دوران جامعه «شکارچی - گردآورنده» زنان بیرون از خانه کار می‌کردند و داشتن دو منبع درآمد در خانواده مرسوم بوده. زنان به اندازه مردان قدرت تصمیم‌گیری اجتماعی، جنسیتی و اقتصادی داشتند. با آموختن کشت روی زمین و اهلی کردن حیوانات دوران «کشاورزی» شروع شد. یک‌جا ماندن و وابستگی به زمین تحول اساسی در سبک زندگی بشر به‌وجود آورد و پایه‌گذار سنت‌هایی شد که آثارش هنوز هم به‌جا مانده است.
به‌نظر می‌رسد بشر امروزی دوباره به روش زندگی دوران قبل از کشاورزی باز می‌گردد و شیوه‌های سنتی غیرضروری باقی‌مانده از دوران «کشاورزی» را موافق زندگی و وضعیت جدید نمی‌یابد. مردم‌شناسان حدس‌های زیادی در مورد روش زندگی اجداد ما دارند. یک میلیون سال پیش، بچه‌ها عشق و رابطه جنسی را از شش سالگی تجربه می‌کردند. نوجوانان به‌صورت گروهی با هم زندگی می‌کردند که مردم‌شناسان این شکل رابطه را «ازدواج آزمایشی» می‌نامند.
در دوران ماقبل کشاورزی مردان و زن‌ها خودشان جفت‌شان را انتخاب می‌کردند اما تعهدی برای ماندن دایم با آن جفت نیز نداشته‌اند به این ترتیب بسیاری‌شان بارها به‌جفت‌شان بی‌وفایی می‌کردند (این گرایش در تمامی چهل و دو فرهنگ مورد مطالعه دیده‌شده است) یا زمانی که نیاکان ما از همسرشان راضی نبودند به آسانی ترکش می‌کردند. مردم‌شناسان گمان دارند که یک میلیون سال پیش بیشتر مردها و زن‌ها دو یا سه شریک زندگی بلندمدت را در طول زندگی‌شان تجربه کرده‌اند. با نگاهی به آمارها و سبک زندگی خانوادگی امروزی گویی تمامی این عادت‌های کهن در حال برگشت هستند.
امروزه برداشت مردم از مفهوم بی‌وفایی در ازدواج تغییر کرده است. گاهی زن و شوهرها با هم توافق می‌کنند در مسافرت، رابطه‌ای کوتاه مدت خارج از ازدواج داشته باشد. حتی همسرانی با دوست دختر یا پسر داشتنِ همدیگر برای مدت طولانی‌تر هم مخالفتی ندارند. برداشت مردم از طلاق هم تغییر یافته است. طلاقی که در گذشته بیان‌گر شکست در ازدواج بوده امروزه نشان‌دهنده آزادی فردی، رهایی و رضایت بیشتر از زندگی است.
ظاهراً انبوهی از تغییرات این چنینی در راه است که سنت‌ها و مقررات اجتماعی معاصر را به چالش بکشد. مثلاً ممکن است در آینده قباله‌های ازدواج تاریخ انقضأ داشته باشند. کلمه‌هایی مانند ازدواج، خانواده، زنا و طلاق احتمالاَ بار معنایی متفاوتی داشته باشند. ممکن است نسبت‌های خویشاوندی جدیدی اختراع شود یا مادرتباری مرسوم شود و نسل ما از شاخه مادری شناخته شود.
البته در برخی جوامع اوضاع کاملاً متفاوت است. سنت‌ها و مذاهب سنتی مانع پیشرفت زنان می‌شوند. مثلاً در برخی کشورها به‌دلیل قتل نوزادان دختر، تعداد مردان از زنان بیشتر است. در بعضی سرزمین‌ها بسیاری از زنان عملاً تحت مالکیت مردان بوده و به آن‌ها اجازه داده نمی‌شود فعالیت اجتماعی داشته باشند. نسل گذشته ممکن است هنوز به‌دنبال ارزش‌های اجتماعی رنگ‌باخته شده باشند. اما بدون شک سبک زندگی خانوادگی در تمامی دنیا در حال تغییر و تحول اساسی است.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- تاریخ تحولِ ازدواج، گردآوری و ترجمه: آناهیتا ناهید، سایت اینترنتی مجلۀ مرد روز: ٢٨ ژانویۀ ٢٠۱۴
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ سایت اینترنتی مجلۀ مرد روز؛ برگرفته از:
□ Fisher, Helen. «The new monogamy: forward to the past: an author and anthropologist looks at the future of love.» The Futurist Nov.-Dec. 2010: 26+. Academic OneFile. Web. 30 Dec. 2013.
